Unieke aanpak: Bouwstenen
Tijdens het Grand Design Challenge (GDC) pilootproject, Scholen Ontworpen voor Diversiteit, wordt elk ontwerp dat aan een 'pilootschool' wordt bezorgd, nadien opgesplitst in kleinere onderdelen die ‘bouwstenen’ worden genoemd. Deze zorgen ervoor dat Ontwerp voor Diversiteit:
-
Gemakkelijk te begrijpen is door een breed publiek.
-
Gemakkelijk over te dragen is naar nieuwe projecten.
-
Gemakkelijk te faseren is over meerdere jaren.
Dit helpt bij de ondersteuning van stakeholders op lange termijn, kostenreductie en meer flexibiliteit binnen budgetten – waardoor ontwerpen op grote schaal kunnen worden gerealiseerd.
1
Wat is een 'bouwsteen'?
Een bouwsteen is een 'antwoord' op een specifieke 'uitdaging'. Bijvoorbeeld wat er gedaan kan worden met trappenhuizen en hellingbanen, hoe de akoestiek verbeterd kan worden en hoe de verlichting aangepast kan worden. Een bouwsteen bevat informatie over één enkele behoefte en oplossing. In vergelijking met bijvoorbeeld plattegronden, maken deze kleinere onderdelen het ontwerpproces transparanter en eenvoudiger te begrijpen en communiceren. Bouwstenen lijken op het concept dat Christopher Alexander uitlegt in zijn invloedrijke boek A Pattern Language uit 1977.
Het doel is om na het GDC-pilootproject uiteindelijk met veel meer scholen in heel Vlaanderen te werken. Elk ontwerp voor een pilootschool – en elk project daarna – zal een groot aantal bouwstenen genereren. Die kunnen worden toegepast op toekomstige, bijkomende scholen. Uiteindelijk zullen alle bouwstenen worden opgenomen in een ‘catalogus’ waar alle Vlaamse scholen toegang toe hebben. Elke ‘uitdaging’ zal verschillende ‘antwoorden’ hebben waaruit gekozen kan worden.
2
Kostenbesparingen door efficiëntie
In een typisch project moet een architect veel tijd besteden, en veel geld vragen, om een volledig op maat gemaakt ontwerp te maken dat slechts één keer gebruikt wordt. Ter vergelijking: door een ‘catalogus’ van bouwstenen te gebruiken en deze op veel projecten toe te passen, kan een groot aantal scholen worden verbeterd tegen een fractie van de prijs. De bouwstenen zullen gecombineerd kunnen worden om aangepaste ontwerpen voor elke school te genereren. Bovendien lenen de bouwstenen zich tot een fasering van de bouw over meerdere jaren, waardoor ze flexibeler passen binnen het budget. Elk jaar zou gewijd kunnen worden aan een specifieke prioriteit, zoals entrees en circulatieruimten het ene jaar en klaslokalen het andere jaar.
3
Maximaal voordeel versus 'voldoen aan het minimum'
Hoe verhoudt deze aanpak zich tot normen en regelgeving? De bouwstenen zijn niet prescriptief (zoals bij regelgeving), noch zijn ze 'one size fits all' (zoals normen vaak zijn). Ze bieden een flexibele reeks opties. Drie scholen kunnen trappenhuizen en hellingbanen bijvoorbeeld op drie totaal verschillende manieren benaderen. Gebruikers kunnen degene kiezen die het beste aan hun behoeften voldoet – of de details aanpassen en een variant produceren. Het belangrijkste is dat de bouwstenen niet worden ontworpen om te 'voldoen aan het minimum' maar eerder een maximaal voordeel nastreven, en erkennen dat er meerdere juiste antwoorden op een uitdaging zijn.
4
Eindproducten & volgende stappen
Elke 'pilootschool' ontvangt een 'schetsontwerp' voor een nieuw of gerenoveerd gebouw, een deel van een gebouw of een buitenruimte. Een schetsontwerp geeft een algemene, voorlopige ontwerprichting zonder precieze details zoals materialen en afmetingen. Het doel is om een duidelijke richting vast te stellen.
De architecturale aspecten van het schetsontwerp kunnen verder worden uitgewerkt en omgezet in een bouwvergunning door een geregistreerd architect, en kan worden gerealiseerd door samen te werken met een aannemer. Het kan ook worden opgenomen in een reeds bestaand renovatieproject. In scholen met een opleiding bouw, hout- of metaalbewerking, kunnen de leerlingen meehelpen bij het realiseren van sommige ingrepen. Sommige scholen hebben al bestaande relaties met architecten en aannemers, maar zo niet, dan kan Octopus hen helpen bij het selecteren van geschikte professionals. Alle activiteiten van Octopus, inclusief het GDC-pilootproject, worden gefinancierd door de Ontwerp voor Diversiteit Studio.